Cieszyn: miasto nad Olzą

By Artz2021 (own work) [CC BY-SA 4.0 DEED (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/)], via Wikimedia Commons

Odkryj historię sięgającą IX w. połączoną z grodem słowiańskiego plemienia Gołęszyców. Zanurz się w atmosferę miasta, które stało się sercem Księstwa Cieszyńskiego.

REKLAMA

wiadomości

miasto

na sygnale

komunikacja

kultura

zdrowie

nieruchomości

biznes

Tego szukamy w Cieszynie

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Cieszyn, praca Cieszyn, pogoda Cieszyn, cinema city Cieszyn, teatr Cieszyn, castorama Cieszyn.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Cieszynie, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jego historii.

W obszarze dzisiejszego Cieszyna między VII a IX wiekiem funkcjonowała warownia należąca do plemienia Golęszyców. W IX wieku osada została znacząco zniszczona, prawdopodobnie przez wojska księcia wielkomorawskiego Świętopełka I. W wyniku tego wydarzenia warownię odbudowano na Górze Zamkowej, co stanowiło rzeczywisty początek dzisiejszego Cieszyna. Była to umocniona osada, zabezpieczona drewniano-ziemnymi wałami, których grubość i wysokość sięgały nawet 10 metrów. Wewnątrz znajdowały się skromne chaty, przylegające do drogi wyłożonej dranicami. Wśród pozostałości budowli odkryto przedmioty potwierdzające rozwiniętą kulturę oraz słowiańskie pochodzenie mieszkańców warowni. W późniejszych latach gród cieszyński nabierał znaczenia jako strażnica graniczna na południowych obszarach ziem Bolesława Chrobrego. Pełniąc funkcję siedziby kasztelana, stał się również centrum administracji państwowej pierwszych Piastów. Po raz pierwszy został wymieniony w 1155 r. w bulli papieża Hadriana IV jako Tescin. W połowie XI wieku lub około 1180 r. wzniesiono tu także pierwszą budowlę sakralną – romańską rotundę.

W 1172 r. kasztelania cieszyńska została włączona do nowo utworzonego księstwa raciborskiego. W 1202 r. to księstwo połączyło się z księstwem opolskim. Niezależne księstwo cieszyńskie powstało w 1290 r., a jego założycielem był Mieszko, twórca linii Piastów cieszyńskich. Mieszko rozpoczął przebudowę grodu na zamek. W 1327 r. jego syn, Kazimierz I, złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu, co uczyniło księstwo cieszyńskie lennem korony czeskiej z zachowaniem pewnej autonomii wewnętrznej. Cieszyn, będąc stolicą księstwa, zyskiwał na znaczeniu i rozwijał się.

Największy rozwój nastąpił za panowania księcia Przemysława I Noszaka (1358–1410). W 1374 r. miasto otrzymało lokację na prawie magdeburskim, a w tym samym czasie drewniany zamek został zastąpiony murowanym. Ustanowiono urząd burmistrza, a pierwszym znanym burmistrzem był Mikołaj Giseler. Oprócz tego powołano radę miejską, a w 1416 r. książę Bolesław I potwierdził przywileje dla miasta, w tym prawo milowe dla cechów i prawo posiadania dóbr ziemskich przez mieszczan posiadających domy.

W okresie długiego panowania księcia Kazimierza II (1452–1528) w drugiej połowie XV wieku miasto przeżyło szybki rozwój. W 1496 r. rynek został przeniesiony na obecne miejsce, tworząc nowy kwartał wzdłuż obecnej ulicy Srebrnej. Książę utworzył również sąd ziemski, a miejskie fortyfikacje zostały poszerzone na wschód, w tym część z kamennymi murami obronnymi.

W XVI wieku Cieszyn kontynuował dynamiczny rozwój. W 1545 r. pod władzą Wacława III Adama miasto zafascynowane reformacją przyjęło protestantyzm. Książę uczynił protestantyzm dominującym wyznaniem w księstwie cieszyńskim, a większość mieszczan podążyła za jego przykładem. Na początku panowania Wacława III Adama, miasto otrzymało obszar klasztornych ogrodów dominikanów, który z czasem stał się Nowym Miastem. W drugiej połowie XVI wieku rozpoczęto planowe wykupywanie obszaru na Górnym Przedmieściu na wschód od Wyższej Bramy.

W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618–1648) Cieszyn znacznie ucierpiał, szczególnie w 1645 r., kiedy został splądrowany przez wojska szwedzkie. W 1653 r. ostatnia przedstawicielka dynastii Piastów śląskich, księżna Elżbieta Lukrecja zmarła, co skutkowało przejściem Cieszyna pod panowanie Habsburgów austriackich. Nastąpił okres stagnacji gospodarczej regionu. Mimo to Cieszyn uzyskał status miasta królewskiego, a od 1659 r. mógł wysyłać swoich posłów na sejm śląski we Wrocławiu. To uprawnienie stracił po 1722 r. , kiedy Habsburgowie przekazali księstwo cieszyńskie księciu lotaryńskiemu Leopoldowi. W początkach XVIII wieku w związku z zakończeniem okresu kontrreformacji w Cieszynie wybudowano w latach 1709–1750 imponujący kościół ewangelicko-augsburski, obecnie największą świątynię luterańską w Polsce.

W wyniku wojen śląskich Cieszyn pozostał w Austrii, a pokój cieszyński z 1779 r. zakończył austriacko-pruską wojnę o sukcesję bawarską. W 1789 r. wielki pożar zniszczył niemal całkowicie miasto, ale zostało ono stosunkowo szybko odbudowane. Pod koniec XVIII wieku jezuita Leopold Jan Szersznik działał w Cieszynie, zakładając w 1802 r. pierwszą publiczną bibliotekę na tym terenie oraz najstarsze muzeum w monarchii Habsburgów.

W okresie wojen napoleońskich dwór cesarski krótko schronił się w Cieszynie w 1805 r. Po roku 1815 miasto zaczęło rozwijać życie towarzyskie, a w 1837 r. liczyło około 6 tysięcy mieszkańców. W 1839 r. zamek piastowski został ostatecznie rozebrany, a na Górze Zamkowej zbudowano klasycystyczny pałac z parkiem z polecenia księcia Karola Habsburga.

W 1848 r., w trakcie Wiosny Ludów Cieszyn stał się istotnym ośrodkiem polskiej myśli narodowej, wydając pierwszą polską gazetę. W 1869 r. miasto uzyskało połączenie kolejowe, przyspieszając rozwój gospodarczy. Na zachodnim brzegu Olzy powstała dzielnica przemysłowa, obecny Czeski Cieszyn. W 1872 r. Cieszyn został siedzibą wikariatu generalnego austriackiej części diecezji wrocławskiej.

Po upadku monarchii austriackiej w 1918 r. Śląsk Cieszyński stał się przedmiotem sporu między Polską a Czechosłowacją. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, powołana w październiku 1918 r. w Cieszynie, dążyła do przyłączenia regionu do Polski. W styczniu 1919 r. wybuchła wojna czechosłowacko-polska, w której Czesi dokonali zbrojnej agresji na Śląsk Cieszyński, wykorzystując zaangażowanie Polski w innych konfliktach. Spór został ostatecznie rozstrzygnięty przez Radę Ambasadorów w Paryżu w 1920 r., która arbitralnie podzieliła Śląsk Cieszyński, dzieląc miasto Cieszyn wzdłuż rzeki Olzy. Historyczna część znalazła się w Polsce (Cieszyn), natomiast część przemysłowa z dworcem kolejowym – w Czechosłowacji (Czeski Cieszyn).

Podział ten, nieuwzględniający kryteriów etnicznych, wpłynął negatywnie na rozwój miasta. W październiku 1938 r., wykorzystując zajęcie Czechosłowacji przez Niemcy, wojska polskie wkroczyły do Czeskiego Cieszyna, przywracając jedność miasta. W trakcie II wojny światowej, we wrześniu 1939 r. Cieszyn został zajęty przez wojska niemieckie, przyłączając się do III Rzeszy. Miasto doświadczyło niemieckiej kolonizacji, a ludność polska i czeska była poddawana dyskryminacji i represjom. Po wyzwoleniu przez wojska sowieckie w styczniu 1945 r., Cieszyn ponownie podzielono na dwie części: polską i czeską, zgodnie z granicami sprzed 1938 r.

Obecnie Cieszyn jest siedzibą powiatu w województwie śląskim, wcześniej należał do województwa bielskiego w latach 1975–1998.